කපිල අභයවංස –

මහාචාර්ය කපිල අභයවංස

මෙම ලිපියෙහි බුදුසසුන යන පදය භාවිත වන්නේ එහි මූලික අර්ථයෙන් නොවේ. එහි මූලික අර්ථය වන්නේ බුදුන් වහන්සේ විසින් ජනතාවට ඉදිරිපත් කළ ධර්මවිනය ලෙසින් සැළකෙන උන්වහන්සේගේ සන්දේශයයි හෙවත් අනුශාසනයයි. වෙනත් වචන වලින් පවසතොත් උන්වහන්සේ ජනතාවට දුන් පණිවිඩයයි. මේ අර්ථයෙන් සැළකුවහොත් බුදුදහම හා බුදුසසුන යන පද දෙක සමානාර්ථවත් වෙයි.

වර්තමාන භාවිතයෙන් බුදුසසුන යන්න ගතහොත් එයින් අදහස් වන්නේ බුදුදහම හැර බාහිරව ඊට අනුබද්ධ වූ අංගොපාංග රාශියකි. එබැවින් මේ දෙක එකිනෙකින් වෙනස් වූ එහෙත් එකිනෙකට සම්බන්ධ වූ අංශ දෙකෙකි මේ දෙක එකම දෙයක් සඳහා නොයෙදෙන බවට හොඳම නිදසුනක් නම් අපේ රාජ්‍ය ව්‍යවස්ථාවේදී මේ අංශ දෙක එකක් වශයෙන් නොගෙන වෙන් වෙන් වූ දෙකක් වශයෙන් ගැනීමයි.

අප රටෙහි බෞද්ධ ජනතාවගේ ආගම බුද්ධාගමයයි පැවසෙන බැවින් ඒ කුමන ආගමක්දැයි විමසා බැලීමේදී බුදුදහම හා බුදුසසුන යන පද දෙක සැළකිල්ලට ගතයුතුව තිබේ. මේ දෙකින් තොර බුද්ධාගමක් තිබිය නොහැකි බැවිනි. බුද්ධාගම යනු එක්කෝ බුදුදහම විය යුතුය නැතහොත් බුදුසසුන වියයුතුය. වර්තමානයෙහි බෞද්ධ බහුතරයකගේ හැසිරීම් රටාව හා කි‍්‍රයා පිළිවෙත් විමසා බලන විට ඒවා බුදුදහමට අනුකුල වන ඒවා නොවේ, එහෙත් ඒවා බුදුසසුන නියෝජනය කරන බවට නම් සැකයක් නැත.

බුදුදහම ආගමක් වන්නේත් බුදුසසුන ආගමක් වන්නේත් කෙසේදැයි මෙහිදී විමසා බැලීම ද වැදගත් වෙයි. බුදුදහම ආගමක් වශයෙන් ගැනීමේදී මෙන් ම බුදුසසුන ආගමක් වශයෙන් ගැනීමේදී ආගම යන පදය එකම අර්ථයෙන් භාවිත කළ නොහැකිය. ආගම යන්නට සමාන අරුත් ඇති වෙනත් පදයක් නම් අධිගම යන්නයි, එහි අදහස වන්නේ අවබොධයයි, ආගම යන පදයෙහි එක් අර්ථයක් වන්නේ ද අවබොධයයි. බුද්ධධර්මය ඇතුළත් වන සූත‍්‍ර පිටකයේ ග‍්‍රන්ථ ද ආගම යනුවෙන් හඳුන්වා ඇත, ඒ දීඝාගම මජ්ඣිමාගම ආදී වශයෙනි. බුදුදහම පිළිබඳ අවබොධය ලබාදිය හැකි ග‍්‍රන්ථ වශයෙන් පිළිගැනී ඇති බැවින් ඒ නම යෙදී තිබේ. මේ නිසා දහම පිළිබඳ අවබොධය ලබාදිය හැකි කි‍්‍රයා මාර්ගයක් වශයෙන් බුදුදහම ආගමක් ලෙස යොදා ගත හැකිය. ඒ අනුව බුදුදහමෙහි දැක්වෙන ධර්ම මාර්ගය පිළිගෙන එය පිළිපදින යමෙක් වේ නම් හෙතෙම බුදුදහම ආගම කරගත් බුද්ධාගම් කාරයෙකි.

බුදුසසුන ආගමක් වන්නේ කෙසේද? එසේ ම බුදුසසුනට ආගමක් විය හැකිද? දැනට බුද්ධාගම්කාරයෝයැයි කියා ගන්නා බොහෝ දෙනෙකුගේ ගති ලක්‍ෂණ බලන විට පෙනී යන්නේ ඔවුනට බුදුසසුන ආගමක් වී ඇති සැටියකි. ඉන්ගී‍්‍රසි භාෂාවෙහි රිලිජන් යන පදය සිංහලට පරිවර්තනය කර ගෙන ඇත්තේ ආගම යනුවෙනි. ඒ ඇදහිලි මාර්ගයක් හෝ ඇදහිලි මාලාවක් යන අරුතිනි. ඒ අනුව බුදුසසුන ඇදහිලි මාර්ගයක් වශයෙන් ගැනීමෙන් බුදුසසුන ද ආගමක් කොට ගත හැකි වෙයි.
ඇදහිලි මාලාවක පිළිපැදිය යුතු හෝ අනුගමනය කළයුතු ප‍්‍රතිපත්ති ඇත්තේ බෙහෙවින් ස්වල්ප වශයෙනි. ඒවා වුව ද ආගමික ශාස්තෘවරයකු හෝ බලගතු දෙවිවරයකු පිණවා හෝ සතුටු කොට තම බලාපොරොත්තු ඒ ශාස්තෘවරයා හෝ දෙවිවරයා ලවා ඉටු කර ගැනීම සඳහාය. බුදුදහමෙහි ශාස්තෘවරයා එනම් බුදුන් වහන්සේ අනුන්ගේ කිසිදු බලාපොරොත්තුවක් ඉටු කරදෙන්නෙක් නොවෙති. ’මම බලාපොරොත්තු ඉටු කරගත හැකි මාර්ගය කියා දෙන්නෙක්මි. ඒවා ඉටු කර ගැනීම ඔබලා විසින් ම කරගත යුත්තකි’යි පැවසූ ශාස්තෘවරයෙකි, බුදුන් වහන්සේ. (තුම්හෙහි කිචිචං ආතප්පං අක්ඛාතාරො තථාගතා) ඒවා ඉටු කරගත හැකි මාර්ගය නම් බුදුදහමෙහි දැක්වෙන පිළිවෙත් මාලාවයි, මෙම පිළිවෙත් මාලාවෙහි කෙනෙකුගේ පෞද්ගලික මෙන්ම සමාජ ජීවිතය සාර්ථකව පී‍්‍රතිමත්ව පවත්වා ගත හැකි ක‍්‍රම හා විධි බෙහෙවින් පැහැදිළිව ඇතුළත් වෙයි ඒ අතරෙහි කෙනකු විසින් නොකළයුතු හා කළයුතු කරුණු ඇතුළත්ය. නොකළයුතු දේ තමන්ගේත් අනුන්ගේත් යහපතට බාධා වන දේයි. කළයුතු දේ තමන්ගේත් අනුන්ගේත් යහපතට හා සුභසිද්ධියට හේතු වන දේය,

එසේ නම් බුදුසසුනෙහි අතුළත් වන්නේ මොනවාද? බුදුසසුන යනු ශාස්තෘවරයාගේ නාමයත් දෙසූ ඉගැන්වීම්වල ලිඛිත හෝ අලිඛිත වාර්තාත් ජනතාව අතර ජනපි‍්‍රයත්වයෙන් පවත්වා ගැනීමට හා ඒ ඉගැන්වීම් අනුගමනය කරන හා ඒවා ජනතාවට පැහැදිළි කරදෙන ශ‍්‍රාවක භික්‍ෂූන්ගේ මනා පැවැත්ම තහවුරු කිරීමට කැප වන ආයතනයකි, එබඳු ආයතනයක මූලික ම අවශ්‍යතාව වන්නේ ඉහත සඳහන් කළ ශාස්තෘවරයා, ඉගැන්වීම් හා ශ‍්‍රාවක භික්‍ෂූන් යන ති‍්‍රත්වය ජනතාවගේ ඇදහිල්ලට භාජනය කරවීමයි, ඒවා කාලාන්තරයක් පවත්වා ගත හැක්කේ එවිටය, බුදුදහම සම්බන්ධයෙන් මෙය අනවශ්‍ය දෙයකැයි අපි නොකියමු. එහෙත් ඒවාට අනවශ්‍ය අවධාරණයක් දුන් විට ඇදහීම පෙරමුණට අවුත් පිළිපැදීම මුළුවදියි, කොන් වෙයි. ලබු කැට දිය යට ගොස් ගල්කැට දිය මතුවට එන්නාක් මෙනැයි උපහැරණ කොට ඇත්තේ මෙබඳු තත්වයන් හඳුන්වා දීමටය,

බුදුදහම පිළිපැදීමට මුල් තැන ලැබි ඇදහීම යටපත්ව තිබූණු බුදුන් වහන්සේගේ යුගයෙහි ඉහත සඳහන් කළ ති‍්‍රත්වයේ තත්වය කෙබඳුදැයි දැන ගැනීම ද වැදගත් වෙයි. ධර්මය අවබොධ කරගෙන එය හෙළි කිරීමේ පුරෝගාමියා ලෙස බුදුන් වහන්සේට ගෞරවණීය ප‍්‍රමුඛත්වයක් හිමි විය. එහෙත් එය ඇදහීමේ උපාය මාර්ගයක් නොවීය. මෙහි ලා මනා ආදර්ශයක් බුදුන් වහන්සේ විසින්ම තමන් ඇදහීමට සූදාණම් වන්නන් උදෙසා සපයා තිබේ. අතිමහත් භක්තියකින් තමන් දෙස ඇසිපිය නොහෙළා නිබඳවම බලා සිටින වක්ඛලි නමැති භික්‍ෂුවකට බුදුන් වහන්සේ පවසා ඇත්තේ වක්ඛලි, කුමක් ද මේ විකාරය? මගේ මේ වැහෙරෙනසුලූ සිරුර දෙස බලා සිටීමේ තේරුම කිමෙක්ද? මා දැකීමට අවශ්‍ය නම් ධර්මය දෙස බලන්න යනුවෙනි. මෙහි අදහස වන්නේ ශාස්තෘ භක්තියට අවධානය යොමු නොකොට ධර්මය අනුගමනය කිරීමට උත්සුක වන්න යන්නය.

බුදුන් වහන්සේගේ ඉගැන්වීම් හෙවත් ධර්මය පිළිබඳව කිව යුත්තේ ද මෙයමය. ධර්මයෙහි ඇත්තේ උපයෝගිතාත්මක වටිනා කමකි. එනම් අවශ්‍යතාව සඳහා යොදා ගැනීමේ අගයයි. එය කර තබාගැනීමට හෝ බදා ගැනීමට හෝ පුදපූජා පැවැත්වීමට හෝ නොවේ. හරියටම පහුරක් මෙනි. පහුර ගඟ තරණය කරනු සඳහාය, ගඟ තරණය කළ පසු පහුරට වැඳ පුදන්නෙක් නැත. කරතබාගෙන යන්නෙක් ද නැත. බුදුන් වහන්සේ විසින් ම එය පැහැදිළිව පවසා ඇත (කුල්ලූපමං වො භික්ඛවේ ධම්මං දෙසිස්සාමි. නිත්ථරණත්ථාය නො ගහණත්ථාය.) මෙය භික්‍ෂූන්ට ම දේශනා කරනලද්දක් වීම විශේෂය.

ශ‍්‍රාවක සංඝයා ද ඇදහීමට නොව ජනතාවට හරි දේ හා වැරදි දේ පෙන්වා දෙන එසේම බුදුදහම තම ජීවිතය තුළින් පිළිබිඹු කොට දක්වන පිරිසක් වෂයෙන් තබා ගැනීම බුදුන් වහන්සේගේ අභිලාෂය විය.

වර්තමාන සිංහල බුද්ධාගමේ ඉහත සඳහන් ත‍්‍රිවිධ අංශයම ඇදහීම ආගම කර ගෙන සිටින්නන්ට උචිත ලෙස සකස් කරගෙන ඇත. අද බුදුහාමුදුරුවෝ සැදැහැවතුන්ගේ නොව භක්තිමතුගේ අග‍්‍රගණ්‍ය පූජාවස්තුවයි. සැදැහැවතකු හා භක්තිමතකු අතර විශාල වෙනසක් ඇත. ශ‍්‍රද්ධාව ඇතිවන්නේ බුදුන් වදාළ ධර්මය අසා එහි සාර්ථකත්වය කෙරෙහි පැහැදීමක් විශවාසයක් ඇති කර ගැනීමෙනි. ධම්මං සුත්වා සද්ධං පටිලභිත්වා යනුවෙන් සඳහන් වන්නේ එබැවිනි. ඒ පැහැදීම හා විශ්වාසය සැදැහැවතුන්ට ධර්ම මාර්ගය පිළිපැදීමට පිටුබලයක් වෙයි. ශ‍්‍රද්ධාව බුද්ධිය පුබුදුවාලන්නකි. සත්‍යය සොයා යාම ශ‍්‍රද්ධාවේ ලක්‍ෂණයයි. එහෙත් භක්තිය බුද්ධිය වසාලන්නකි. සත්‍යය මගහැර යාම භක්තියේ ලක්‍ෂණයයි.. අන්ධයා පයේ ගැටෙන මැණිකට පයින් ගසා යන්නාක් මෙන් භක්තිමතා සත්‍යයට පිටුපා යයි.

එළය හරයයයි හැඟීමෙන් හරයෙහි එළය දකින්න අය මිථ්‍යා හැඟීම්වලට ගොදුරුව හරවත් දෙය නොලබතියි කරන බුදුන් වහන්සේගේ ප‍්‍රකාශය භක්තිමතුන් වෙනුවෙනි. දහසකුත් එකක් කළයුතු හරවත් දෙය තිබියදී සසුන තුළින් කෙරෙන අපමණ නිසරු කි‍්‍රයා නිසා බුදුදහම නමැති රත්න භාණ්ඩාගාරය ජනතාව කෙරෙන් දිනෙන් දින ඈතින් ඈතට පාවී යන බවක් පැහැදිළිවම පෙනේ.

ජනතාව දහස් ගණනින් පෙළ ගස්වා තැනින් තැන කෙරෙන අසදෘශ පිච්චමල් පූජාවෝය. නෙළුම්, ඕලූ, මානෙල් මල් පූජාවෝය. රටේම ඇති සියළු පළතුරු වර්ග එක් කොට කෙරෙන අසදෘශ පළතුරු පූජාවෝය. පසෙකින් අහස උසට විහිදෙන සෑරදුන්ට සිවුරු පොරවන්නෝය. තවත් පසෙකින් තෙසැත්තෑ ඥාන පූජාවෝය. අටවිසි බුද්ධ පූජාවෝය. අසූසාර දහසේ ප‍්‍රදීප පූජාවෝය බෝරුකක් බෝරුකක් පාසා දෙසවන් පිණවන සුමධුර ගායනයෙන් කෙරෙන බොධිපූජාවෝය. මසක් පුරා ගෙන් ගෙට වඩම්මා කෙරෙන කඨින චීවර පූජාවෝය. දෙපසින් සුදුවතින් සැරසුණු සුරලදුන් බඳු මනුකතුන් සුවඳ මල් ඉසිද්දී එ මතින් වඩිනා සමන්ත භද්‍ර වූ රහතුන් වහන්සේලාය. තවත් පසෙකින් රැුස්ව සිටින්නවුන්ගේ මනෝන්මාදනය කරවනු සඳහා සිය පන්සලේ සිටම වඩම්මන ශබ්ද විකාශන උපකරණ යොදවා පැවැත්වෙන ධර්මප‍්‍රසංගයෝය. සියළු රසමසවුලෙන් අනූනව සඟරුවනට හා ගිහි බැතිමතුනට පිදෙන භික්‍ෂු බර්ත් ඬේ දාන පූජාවෝය. තවත් එකී මෙකී නොකී සිත් වශී කරවන අංගෝපාංගයෝ බොහෝය.

මේ සියල්ලේ අුරමුණ කුමක්ද? මේ සියළු දේ කරන කරවන භික්‍ෂූන් විසින් ම මතුරක් සේ මතුරන සසර දුක් කෙළවර කිරීම උදෙසාද? එසේ නැතහොත් මේ ජීවිතයේදී තමන්ගේත් සමාජයේත් මනා පැවැත්ම උදෙසාද? ඒ අරමුණු දෙකම බුදුදහම ආගම කරගත්තවුන්ගේය. බුදුසසුනට කෙසේ වෙතත් බුදුදහමට අනුව නම් එබඳු කි‍්‍රයා මගින් කිසි සේත්ම යට කී අරමුණු දෙකම ඉටු කර නොදෙයි. කෙලෙස් වඩවමින් පස්කම් සැපයට යොමු කරවමින් සසර දුක් දික් කරවීම බුදුදහමේ අරමුණ නොවේ.

බුදුදහම ආගම කර ගන්නවුන්ගේ ආගම පිළිබිඹු වන්නේ ද චර්යාව හා කි‍්‍රයාකාරිත්වයන් මගිනි. ඔවුහු තමාට ආදරය කරන්නා සේම අනුන්ටද ආදරය කරති. කිසිදිනෙක කිසිවකු හෙළා නොදකිති. අනුන්ගේ සිත් නොරිදවති. අන් සතු වස්තුව බලා කෙළ නොගිලිති. අනුන් නොරවටති. මිතුදම් රකිති. එහෙත් අනුන්ගේ මිතුදම් නොබිඳිති. සිත් ගන්නා මුදුසුමුදු වදන් තෙපළති. අනුන් දෙස සිනාමුසු මුහුණෙන් බලති. හැකි හැම විටම දුබලයන්ට මහල්ලන්ට උපකාරවත්ව හැසිරෙති. අනුන්ට හිරිහැර වන සේ නොහැසිරෙති. පොදු දේපල පරිසරය සතා සිවුපාවා ආදරයෙන් රැුක බලා ගනිති.

සේවාස්ථානයට තමාගෙන් සේවය ලබා ගැනීමට පැමිණෙන්නන් වෙත මෝල්ගස් ගිලූ ගැරඬින් මෙන් නොසිට නිහතමානීව සිනාමුසු මුහුණින් අනලස්ව තම සේවය ලබා දෙති. අවංකව අනලස්ව තම රැුකියාවෙහි යෙදී ලැබෙන සාධාරණ වැටුපෙන් තමන්, අඹුදරුවන්, දෙමාපියන් හා නැදෑහිතවතුන් සතුටින් තබති. අනුනට හිරිහැර නොවන දැහැමි රැුකියාවකින් ම දිවිපෙවෙත ගෙවති. තම වැටුපට ආදායමට සරිලන අයුරින් දිවිපෙවෙත සකසා ගනිති. ලැබෙන වැටුප නිකරුණේ විනාශ මුඛයට යන අයුරින් පවිටු මිතුරන් ඇසුරට සුරාවට සූදුවට ගණිකා පහසට ලොල් නොබඳිති.

සිගාලොවාද දේශනාව ගිහියාගේ පවුල් දිවියේ මනා සබඳතා පවත්වා ගනිමින් ප‍්‍රීතිමත් දිවි පෙවෙතක් ගත කළ හැකි ක‍්‍රමය පැහැදිළි කර දෙයි. බුදුදහම ආගම කර ගන්නේ නම් එබඳු තැනැත්තකුගේ ජීවිතයේ සාර්ථකත්වයට එමගින් ලද හැකි පිටුවහල අපමණය. බුදුසසුන පමණක්ම තම ඇදහීම කර ගත්තෙකු සොයන්නේත් සෙවීමට අනුබල ලැබෙන්නේත් දෙච්ලොව උපරිම කම්සැප විඳ බැරිම තැන මනුලොවට ආවත් කාමසුඛල්ලිකානුයෝගයෙහි ඉහළින් ම යෙදීමට හැකි තැනක ඉපදීමටය. එබඳු අයට සිගාලෝවාදයෙහි එන ධර්ම මාර්ගය බුදුදහමට අයත් වූවක්දැයි සිතා ගැනීමටත් අපහසුය. ඒ ඔවුන් බුදුදහම දකින්නේ බුදුසසුන නමැති උපැස් යුවල තුළින් වන බැවිනි. එහි එන කරුණු පිළිබඳව අපේ බොහෝ බෞද්ධයන්ට වගේ වගක් නැති බවක් පෙනී යන්නේ ඒ නිසාම විය හැකිය.

බුදුදහම තම ආගම කරගත් පැවිද්දෝ ගිහී ආකල්පයන්ගෙන් මිදී ලද දෙයින් සතුටුව ආද්ධ්‍යාත්මික ජීවිතයට නැඹුරු වෙති. අනුන් නිවන් දැක්වීම පමණක් එකම පරමාර්ථය කර නොගෙන තමන්ගේ නිවන සඳහා ද අදාළ දහම් මග අනුගමනය කරති. ජාතියේ මුරදේවතා පරමාදර්ශය දෙවනුවට තබා ධර්මයේ මුරදේවතා පරමාදර්ශය පෙරමුණට ගනිති. සිවුරු කරට ගෙන දඬුමුගුරු අතට ගෙන මහමග දෙනෝ දහසක් මැද ඩෙඟා නොනටති. දුටුවන් පහදවන සන්සුන් ගමනින් වියදඬු බැල්මෙන් මහමග වැඩමවති. නිවන වළහන ආශාව අත්හරින්නට දායකයන් පොළඹවා ඔවුන් අත්හරිනා දාන වස්තූන්ට තෘෂ්ණාභරිත වී දායකයා නිවන් යවා තමන් අපාගත නොවී ලැබෙන දේ සඟසතු වන සේ යොදවා තමන් අල්පෙච්ඡු ජීවිතයක් ම ගෙවති. තම දායක කාරකාදීන් කෙරෙහි දයානුකම්පාවෙන් ම බුදුන් පෙන්වූ යහමගෙහි ඔවුන් ඔසවා තබති.

අපේ බොදුජනතාව බුදුසසුනෙන් ඔසවා බුදුදහමෙහි නගා සිටුවිය යුතු යුගය මේ වන විටත් ඉකුත් වෙමින් ඇතැයි කිවයුතුය. එබැවින් ඒ සඳහා උත්සුක වීමේ අවශ්‍යතාව අපේ සමාජය තුළින් මනාව පිළිබිඹු වෙයි. එය ලෙහෙසි පහසු කටයුත්තක් ද නොවේ. එය සමාජය පුරාම පිළිකාවක් සේ ඔඩුදුවා ඇති බැවිනි. ජනතාව සසුන තුළට සිරකරවීමේ ප‍්‍රයත්නය බොහෝ කලක සිට පවතින්නකි. එබැවින් නොදැනුවත්වම ගිහියා පමණක් නොව පැවිද්දා ද සසුන තුළ සිරවී සිටියි, ඇතැම්විට තමන් එහි සිරවී ඇති බවක් නොදැනෙන තරමට ඊට අනුගත වී සිටියි. බොහෝ විට ගිහි පැවිදි බොහෝ දෙනෙකු තමන් නියම බුදුදහමෙහි රැුඳී සිටිතැයි අවංකවම සිතා සිටින බවක් පෙනේ. හේතුව ඒ තරමටම තම ජීවිතය එයට ග‍්‍රහණය වීමයි. අනෙක් අය නම් බොරුව දැන දැන උදරාර්ථය තකා බොරුවෙහිම ඇලී ගැලී සිටින්නෝය. ඔවුන් එයින් ගොඩ දැමීම නම් සුදුෂ්කරය.

කෙසේ වුව ද දහම රැුක ගැනීමට නම් මේ සඳහා කිසියම් කි‍්‍රියා මාර්ගයක් ගතයුතුම වී තිබේ. එය කළ හැක්කේ ද බුදුසසුන තම භාරයට ගෙන සිටින භික්‍ෂූන් වහන්සේටම පමණි. ධර්මයට අනුකූලතාවෙන් ධර්මය වටහාගෙන සිටින ප‍්‍රබුද්ධ භික්‍ෂූන් වහන්සේලා තවමත් අප රටේ කොතෙකුත් වැඩ වෙසෙති. අධර්මය උද්දීපනය වෙමින් ධර්මය ප‍්‍රතිබාහනය වන විට උන්වහන්සේලා ද මුනිවත රකිති. එසේ රැුකෙන මුනිවතින් ධර්මය විනාශ වනු බලා සිටීම උන්වහන්සේලාට තරම් නොවේ. ධර්මය යළි නගා සිටුවීම උන්වහන්සේලාට භාර කාර්යයකි. වගකීමකි.