ආචාර්ය උදන් ප්‍රනාන්දු –

ආචාර්ය උදන් ප්‍රනාන්දු

වසර විසිපහක් යනු පරම්පරාවකට කිට්ටු වසර ගණනකි. ලාංකීය පරිමාණයෙන් එය කල්පයක් වන්නේ අපගේ මතකය සති දෙකකට වඩා නොරැඳෙන බැවිනි (වාර්තා වූ පරිදි, රූ රැජිනක සමග බීමතින් රාත්‍රී එල්ලුම් ගස් චාරිකාවක ගිය ඇමතිවරයෙකු ගැන ඔබට මතක ද ?). නාලන්ද එල්ලාවල නමැති තරුණ දේශපාලඥයෙකු කලකට පෙර සිටි බව ද, අද දිනට ඔහු මහපාරේ වෙඩි තබා මරා දමා වසර විසි පහක් ගෙවී ඇතැයි ද යන්න නිදන්ගත සාමුහික ඩිමෙන්ශියාවකින් පෙළෙන ලාංකීය සමාජයට කොහෙත් ම මතක නැතිව ඇති.

නාලන්ද ගැන මගේ මතකය අවිස්සුණේ වසර තිස් හතකට පමණ පෙර අප ගත් මේ පොටෝව නිසා ය. මෙය අප උසස් පෙළ කළ පසු ඔහේ රස්තියාදු ගසන කාලයේ ගිය චාරිකාවක ගත් පොටෝවකි. මගේ අනෙක් පාසල් මිතුරන්ගේ අනන්‍යතාව සුරැකෙන පරිද ඔවුන්ගේ ඇස් වසා ඇත්තේ ඔවුන් ප්‍රසිද්ධියට කැමති නැති නිසා ය. අප බොහෝ දෙනා ‘පාවෙමින්’ සිටින අතර දී නාලන්ද සුපුරුදු ලෙස තම ගිටාරය සමග දැහැන් ගත වීමෙන් ගීයක මුමුණමින් සිටියේ සැහැල්ලුවෙනි.

නාලන්ද මට මුලින් ම හමුවන්නේ පාසැලේ තුන්වන ශ්‍රේණියේ මුල් දිනයේ ය. එන්. එස් එල්ලාවල ලෙස අප හැඳින්වූ ඔහු හිඳ ගත්තේ මගේ බැකුවේ එහා කොනේ ය. ඔහු අප පාසලට පැමිණියේ රත්නපුරයේ පාසලකිණි. කැහැටු පෙනුම, බොල්ලෑ දත් හා එල්ලාවල වැනි අමුතු නම නිසා ඔහු අප කවුරුත් ගණන් ගත්තේ නැත. ඔහු සිටියේ ලජ්ජාවෙන් හිස කඩා ගෙන ය. මෙය වෙනස් වුනේ චිත්‍ර පීරියඩ් එක ආ විට ය. අපගේ පංති ගුරුවරිය, මිසිස් විතානාච්චි, අපට කීවේ බැලුං කාරයෙක් අඳින ලෙස ය. අප සියල්ල අඳින අයුරු බලනු පිණිස ගුරුවරිය පංතියේ ඔබ මොබ ඇවිද ගියේ ය. ඈ එක වරම සිහිනෙකින් අවදි වූ වා මෙන් නාලන්ද ළඟ ඉද්ද ගැසුවා සේ නැවතුණා ය. එවිට ය අප සියළු දෙනා මවිතයට පත් වුණේ නාලන්ද ඇඳ තිබූ ජායාරූපයක් මෙන් සජීවී පෙනුමක් සහිත බැලුන් කාරයාගේ චිත්‍රය. පසු කලෙක ය මා දැන ගත්තේ ඔහුගේ මව, සුරංගනී එල්ලාවල, චිත්‍ර ගුරුවරියක බව.

වැඩි කලක් යන්නට පෙර නාලන්ද රත්නපුරේ අළු ගසා දමා ගල්කිස්සේ මුහුදු පින්නෙන් පාට වැටී කල එලි බැස්සේ ය. බෝඩිමේ සිටි නිසා ඔහු හොකී, ටෙනිස්, ටේබල් ටෙනිස් ක්‍රීඩාවල නිරත ව, පසු කලෙක වර්ණලාභියෙකු ද විය . දක්ෂ කථිකයෙකු හා රචනා ලියන්නෙකු ද විය. ඉගෙනීමටත් ඒ හා ම දස්කම් පෑවේ ය. චිත්‍ර ශිල්පය තවත් ප්‍රගුණ කළේ ය. පාසැලේ වාර්ෂික බිග් මැච සුවනියරයේ ක්‍රීඩකයින්ගේ කැරිකැචර-චිත්‍ර පර්ෆෙක්ට් ලෙස අඳින්නේ ඔහු ය. ඒ සියල්ලට ම වඩා අප ඔහුට ආදරය කළේ ඔහුගේ සරල නිහතමානී ගතිගුණ නිසා ය. රත්නපුරේ ඔහුගේ ‘අප්පෝ’කම ද පියාගේ දේශපාලන රැස් වළල්ල ද නාලන්ද කිසි දිනෙක පාසැලට ගෙන නොආවේ ය. කොළඹ විශ්ව විද්‍යාලෙය් ද නීති විද්‍යාලයේ ද මා සිටි අවධියේ ඉගෙනගත් ඔහු ඒ ලෙස ම තම කැහැටු සිරුර සහිත ව පොත් මිටියක් ද රැගෙන වැඩි කලබලයක් නැති ව සිටියා මතක ය. එහෙත් උපාධිය හා නීති විභාගය අවසන් වන්නට පෙර ම ඔහු පාර්ලිමේන්තුවට රත්නපුරයේ වැඩි ජන්දයෙන් තේරී ආවේ ය. නාලන්දගේ ඉතිරි කතාව අපට ඒ තරම් අදාල නොවී ය. වසරකට වරක් පැවැත්වෙන ස්ටැග් නයිටයට ඔහු නොවරදවා පැමිණෙන අතර අප සමග එළිවෙන තුරු කා බී සිංදු කියා සෑම දෙනා සමග තනි තනි ව කතා කර යෑම පමණ ය අපට අදාළ වුණේ.

පාසැල් බෝඩිමේ සිටින කොල්ලෝ, ‘ඩේ-ස්කොලර’යන්ට වඩා බැඳීමකින් සිටිය හ. නාලන්දගේ මරණයට චුදිත වූ නිලමේ තුමා ද සිටියේ අප පාසැලේ බෝඩිමේ ය. දිග ශාලාවක එක පැත්තක ඇඳන් තිහක් බැගින් දෙපැත්තට සටින සේ සකසා තිබූ ඒ බෝඩිම් ශාලාවේ සිටි අයෙකු එහි ම ඇඳක වසර කිහිපයක් සිටි තවත් අයෙකුට වෙඩි තබා මැරූ බවට වුදිතයෙකු වීම කෙතරම් උත්ප්‍රාස ජනක ද ? මගේ තේරුම් ගැනීම අනුව නාලන්දගේ මරණයට අඩු වැඩි වශයෙන් වග කිව යුත්තේ වෙඩි තැබූ දේශපාලඥයා නොව ඔහු ව ප්‍රකෝප කළ, නාලන්ද සමග සිටි වාචාල වසල දේශපාලඥයා ය. නාලන්ද ද මේ පාප-මිත්‍ර සේවනයෙන් ඔද්දල් වී ඔහු ද යම් ප්‍රකෝපකාරී හැසිරීමක නිරත වූවා විය හැක. කොකා ගැස්සුවේ නිලමේවරයෙකු හෝ රත්තරංතිලකයෙකු හෝ වෙනත් අයෙකු වුව ද උණ්ඩයේ වෙඩි බෙහෙත් කෙටුණේ පරේරාමය වාචාල කටක ය.

මරණයේ උණුසුමෙන් චන්ද්‍රිකා බණ්ඩාරනායක මැතිණිය පාර්ලිමේන්තු පාරට හැරෙන තැන නාලන්දගේ කෙසඟ පිළිමයක් තැණී ය. එවකට ප්‍රගතිශීලී ලේබලය අළවා ගෙන සිටි ඩලස් අලහස්පෙරුම, තම නව-උපන් දරුවාට නාලන්ද කියා නම් තැබී ය. නාලන්ද නමින් පදනමක් ද ස්ථාපිත කෙරිණ. පිළිමය බොහෝ කලකට පෙර කාටත් නොකියා අතුරුදහන් වී ය. පදනමට වූයේ කිමද කියා මම නොදනිමි. නාලන්ද අලහප්පෙරුම දරුවා නම් දැන් අවුරුදු විසි පහක තරුණයෙක් ව සිටිනවා විය හැක. වාචාල වෙඩි බෙහෙත් කෙටුම්කරු පක්ෂයෙන් පක්ෂයට පනිමින් තම වාචාලත්වය එලෙස ම නඩත්තු කරගෙන යන බව පෙනෙයි.

ඉන්නා සිටින තැනක සිට, නාලන්ද මේ සියල්ල, බැලුං-කාරයෙකු ලෙස නොව ‘බැලුම්-කාරයෙකු’ ලෙස බලා සිටිනවා විය හැක.